"Ne yersen osun", çoğu kişinin çocukluğundan başlayarak hayatı boyunca duyduğu eski bir özlü sözdür. Bu basit söz, aslında çok eskilere dayanır.
Fakat işin bir de öteki yüzü var: Sadece yedikleriniz değil, yemedikleriniz de sizi etkiler. Son araştırmalar, özellikle gıda kalitesinin düştüğü durumlarda, sağlığımızın tabaklarımızın içinde ne olduğu kadar ne olmadığına da bağlı olduğunu gösteriyor.
“Temel Besin Maddeleri” Kavramını Yeniden Tanımlamak
İnsan beslenmesi söz konusu olduğunda, "temel besin maddeleri" kavramı vücudun ihtiyaç duyduğu besin maddelerini ifade etmek için kullanılır.
İnsan vücudu, düzgün çalışması için ihtiyaç duyduğu birçok besin maddesini üretebilecek şekilde evrimleşmiştir. Örneğin ,güneş ışığı aldığımızda cildimizde D vitamini sentezlenebilmektedir.
Diğer yandan, vücudun optimum çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu ancak kendi başına üretemediği birçok besin maddesi vardır. “Temel besin maddeleri” olarak adlandırılan bu maddeler arasında C vitamini, B12 vitamini ve temel yağ asitlerinin yanı sıra magnezyum ve çinko gibi mineraller sayılabilir.
Zihinsel gelişim söz konusu olduğunda ise, "temel besin maddeleri" kavramı daha büyük bir önem kazanmaktadır, çünkü beynin uygun şekilde çalışabilmesi için birçok besine ihtiyacı vardır. Gençlerin sağlıklı zihinsel gelişmi söz konusu olduğunda beslenme alışkanlıkları büyük önem taşımaktadır.
İyi Beslenmiş Zihinler
Vücutta enerjiye en çok ihtiyaç duyan organ beyindir. Şaşırtıcı bir şekilde, yaklaşık 1,2 kilogram ağırlığında bir organ olan beyin, metabolik faaliyetler için ihtiyaç duyulan toplam enerjinin %25'lik kısmını tüketmektedir.1
Beyin ergenlik döneminde hızlı ve büyük değişiklikler göstermektedir; bu durum besin ihtiyacını da üst seviyeye çıkartmaktadır.Ne yazık ki, ergenlik dönemi genellikle bireylerin kötü beslenme alışkanlıklarına sahip olduğu bir dönemdir. Ayrıca, ergenlik döneminin ortalarındaki çocuklar genellikle duygularını, düşüncelerini veya genel davranışlarını olumsuz etkileyebilecek sosyal değişikliklere veya yaşam tarzı değişikliklerine maruz kalmaktadır.2 İnsan sağlığı sürekli bir değişim içinde olup genetik,çevresel ve sosyal olaylardan etkilenmektedir.
Bu faktörlerin gençlerin zihinsel gelişim üzerindeki etkisinin yanında beslenme de etkili bir bileşen olarak karşımıza çıkmaktadır.
Beslenme, beyin gelişiminin ve işleyişinin en önemli belirleyicilerinden biri ve aynı zamanda düzeltmesi en kolay faktörlerden biridir.
Modern Çağa Uygun Beslenme Uygulamaları
İşin gerçeği, çocuklarımız için iyi seçimler yapmak, besin açısından zengin gıdaların tüketimini teşvik etmeyi içerir. Bu, çocuklarımızı beslenme için yapılan yatırımların uzun vadede nasıl fayda sağlayacağı konusunda eğitmek anlamına gelmektedir. Takviye edici gıda gerekliliğini göz önünde bulundurmak da bu kapsamdadır.
İklim değişikliğinden rejeneratif olmayan tarım uygulamalarına kadar çeşitlilik gösteren bir dizi faktör nedeniyle, birçok doğal gıdanın besin içeriği azalmaktadır.3 Ayrıca, yaygın gıda hazırlama teknikleri nedeniyle gıdaların vitamin ve mineral içeriğinde önemli düşüşler olabilmektedir. Örneğin, vitamini içeren besinler kaynatıldığında bu vitaminin neredeyse %100'ü kaybolur.4
Takviyeler, gıdaların sağlayabildikleri ile vücudun ihtiyaç duydukları arasındaki genişleyen uçurumu kapatmanın yanı sıra, çocukların ve gençlerin büyüyen bedenlerinin ve beyinlerinin yüksek besin taleplerini karşılamaya yardımcı olabilir. Çocuğunuzun takviyeye ihtiyacı olabileceğini düşünüyorsanız, doktoruna danışın.
Doğru beslenmiş bir beyin, yaşam boyu iyilik halinin temelini oluşturabilir. Tükettiğimiz ve tüketmediğimiz şeylerin önemini hatırlamamız gerektiğine kuvvetle inanmamın sebebi de tam olarak bu.
B vitaminleri sağlığımızda ne gibi bir rol oynuyor?
İnsan vücudundaki metabolik yolların hepsi, az ya da çok B vitaminlerine ihtiyaç duyar. B vitaminleri, normal enerji oluşum metabolizmasına, normal kırmızı kan hücresi oluşumuna ve sinir sisteminin normal işleyişine yardımcı olur.
B vitaminleri,bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarına yardımcı olur.
Düşük magnezyumun yaygın belirtileri nelerdir?
Bir kişinin magnezyum açısından ne durumda olduğunu doğru bir şekilde değerlendirmek bazen zor olabilir. Magnezyumun büyük bölümü vücutta hücre içerisinde bulunur. Bu nedenle, kan tahlilleri dokulardaki depoları tam olarak yansıtmaz.5
Hem magnezyum eksikliğinin yaygın olması hem de çok çeşitli faydaları ve (uygun dozda verildiğinde) kullanımının güvenli olması nedeniyle magnezyum takviyesi tavsiye edilmektedir.
Çinko diğer temel besin maddelerinin emilimine nasıl yardımcı olur?
Çinko, normal asit-baz metabolizmasına katkıda bulunur. Bu süreçler, gıdaların ve besin maddelerinin sindirim sisteminde uygun şekilde parçalanması ve emilmesi için gereklidir.
Çocuğumda beslenme yetersizliği olup olmadığını nasıl anlarım?
Beslenme yetersizliği pek çok durumda, yanlış anlaşılan ve kolayca karıştırılabilen veya gözden kaçabilen belirtilerle kendini gösterir. Beslenme yetersizliği anlaşılmayabilir. Her bireyin beslenme gereksinimlerinin kendine özgü olduğunu da kabul etmek gerekir.
Gerek çocuklar gerekse gençlerde hekimlerin değerlendirmeleri sonucu beslenme yetertsizliği saptanabilir.
+Tıbbi Danışmanlarımız Pure Encapsulations'ın danışmanları olarak görev yapmaktadır.
1. Camandola S, Mattson MP. Brain metabolism in health, aging, and neurodegeneration. EMBO J. 2017; 36(11); 1474-1492.
2. Kessler RC, Angermeyer M, Anthony JC, vd. Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of mental disorders in the World Health Organization’s World Mental Health Survey Initiative. World Psychiatry. 2007; 6(3): 168-176.
3. Colino S. Fruits and vegetables are less nutritious than they used to be. National Geographic. https://www.nationalgeographic.co.uk/environment-and-conservation/2022/05/fruits-and-vegetables-are-less-nutritious-than-they-used-to-be. 3 Mayıs 2022'de yayımlanmıştır.
4. Lee S, Choi Y, Jeong HS, Lee J, Sung J. Effect of different cooking methods on the content of vitamins and true retention in selected vegetables. Food Sci Biotechnol. 2017; 27(2): 333-342.
5. Ismail Y, Ismail AA, Ismail AA. The underestimated problem of using serum magnesium measurements to exclude magnesium deficiency in adults; a health warning is needed for "normal" results. Clin Chem Lab Med. 2010; 48(3): 323-327